Positieve verandering


De ayurvedisch keuken kunnen we niet verwarren met de pittige en gekruide Indiase keuken. In de Indiase keuken wordt er niet gekeken naar de lichamelijke en psychische constitutie van de persoon. Vaak wordt gedacht dat de vegetarische keuken smakeloos en niet voedend is.
De ayurvedische keuken laat het tegendeel zien. Mensen die altijd een op vlees opgebouwde maaltijd hebben genoten en overstappen op de ayurvedische keuken ervaren vaak positieve veranderingen in hun gezondheid en ook een enorme voldaanheid en bevrediging.
Subtiele kruiden en aroma’s zijn bijzonder belangrijk voor de gezondheid op een dieper niveau en een fundamenteler gevoel van welbehagen. Men zou kunnen zeggen dat de ayurvedische keuken een therapeutische keuken is.  (bron: Het Ayurveda Kookboek van Amadea Morningstar en Urmila Desai)
 


De zes smaken


Er worden zes smaken gebruikt in de Ayurvedische voeding: zoet, zuur, zout, scherp, bitter en wrang. 
 


Smaak zoet


Dosha’s kalmeert Vata en Pitta, stimuleert Kapha;
Elementen aarde en water.
Eigenschappen vettig – koud - zwaar.
Kwaliteiten - geeft vrolijkheid, vitaliteit en vervulling - kalmeert de geest - wordt gemakkelijk door het lichaam opgenomen - geeft stabiliteit.
Zoet zit in - rijst, dahl, suiker, melk, boter, granen, oliën, ghee, ijs, zoetmakers.



Wanneer zoet in de juiste hoeveelheid wordt genomen, kan het veel voldoening geven. Bijvoorbeeld iets zoets na de maaltijd geeft een voldaan gevoel. Een smaak heeft altijd een geestelijk effect op het lichaam. Zoet kan de nerveuze energie van Vata tot rust brengen. Vaak zoeken wij ook onze troost bij zoetigheid en geven we kinderen een zoethoudertje. Zoet heeft een kalmerend effect, maar geeft helaas veel problemen wanneer we teveel ervan eten. Honing heeft veel wrang in zich en is bij uitstek wel geschikt om Kapha te balanceren. 
 


Smaak zuur


Dosha’s - Vata verlagend, Pitta en Kapha verhogend;
Elementen - aarde en vuur.
Eigenschappen - aarde is zwaar en vettig, zuur is licht, heet en vochtig.
Kwaliteiten - verbetert de smaak van het voedsel  - stimuleert de spijsvertering - werkt verfrissend - verheldert de geest, maakt levendig, laat geest ontwaken - doet gasvorming afnemen - activeert de speekselklieren - reguleert de darmperistaltiek.
Zuur - zit in tomaat, citroen, citrusfruit, zure vruchten, azijn, kaas, yoghurt.



Op geestelijk niveau kan de smaak zuur ons “wakker schudden”, even verheldering geven. Zuur prikkelt het bewustzijn. Zuur verhoogd Pitta, dit moet geblust worden met veel water, daardoor kan het bijdragen aan het vasthouden van vocht. De scherpe eigenschappen van pitta nemen toe, ook helderheid en inzicht. Teveel geeft verzuring (zuurpruim). Het zure van kaas en yoghurt komt door fermentatie. Ayurveda is hier geen voorstander van.
 


Smaak zout


Dosha’s verlaagt Vata, verhoogt Pitta en Kapha;
Elementen  water en vuur.
Eigenschappen - water is zwaar, verhoogt Kapha - vuur is heet en verhoogt Pitta - scherp, bijtend, vloeibaar. 
Kwaliteiten - brengt de spijsvertering op gang - verwijdert blokkades in het lichaam - vermindert Vata en stijfheid en contractie - activeert het speeksel - zuivert de bloedvaten - bij normaal gebruik een aardende werking, kalmerend - geeft smaak aan het eten.
Zout zit in vis, zeegroenten, chips, alle zoutsoorten.



Teveel is als je meer dan 5 gram per dag gebruikt. De invloed van zout op de menselijke geest varieert sterk. Een kleine hoeveelheid kan een aardend effect hebben. Sommige mensen worden wanneer zij te veel zout gebruiken overdreven structureel, bij anderen kan het verlangen naar zintuiglijk genot erg toenemen. Denk bijvoorbeeld aan de verslavende werking van chips. Zout trekt water naar zich toe, waardoor de weefsels verzwaren en Kapha dus toeneemt. Zout laat je ook meer eten. Als je één zoutje neemt wil je er steeds meer. Het is verslavend!
 


Smaak scherp


Dosha’s verhoogt Pitta en Vata, verlaagt Kapha.
Elementen lucht en vuur.
Eigenschappen licht, heet en droog.
Kwaliteiten - zuivert het bloed, ruimt bacteriën op - stimuleert de spijsvertering - geeft helderheid aan zintuigen - vermindert overgewicht - helpt kleverige stoffen uit het lichaam verwijderen - tegen jeuk.
Scherp zit in cayennepeper, Spaanse peper, radijs, knoflook, ui, gember.



De smaak scherp geeft op geestelijk gebied een heftige beweging. Scherp kan iemand motiveren en in beweging brengen als het met mate wordt gebruikt. Een teveel kan ook onredelijke woede geven. Het hangt van de constitutie af, wat teveel is. Door scherp wordt de productie van vloeistoffen gestimuleerd. Zweet, tranen, speeksel, slijm, bloed gaan stromen. De neusbijholten worden schoongespoeld. Prikkelbare Pitta mensen kunnen al scherp zijn en moeten, voorzichtig omgaan met deze smaak.
 


Smaak bitter


Dosha’s verhoogt Vata, verlaagt Pitta en Kapha.
Elementen  lucht en ether.
Eigenschappen droog, koud en licht.
Kwaliteiten - zuiverend en antibacterieel - vermindert huidontstekingen - vermindert een brandend gevoel en jeuk - verwijdert gifstoffen uit het lichaam.
Bitter zit in aloë vera, hop, passieflora, geelwortel, groene bladgroente, fenegriek, witlof, koffie.
 


Bittere koude geeft een idee van wat de smaak doet met het geestelijke aspect. Op geestelijk niveau helpt bitter ons om iets beter te zien. Bij verschillende culturen werden tijdens spirituele reizen bittere kruiden gebruikt. Inname in grote hoeveelheden geeft een gevoel van teleurstelling en verdriet. Bitter kan corrigerend optreden bij ontstekingen, warmte en irritaties (Pitta-verstoringen).
 


Smaak wrang


Dosha’s  verhoogt Vata, verlaagt Pitta en Kapha.
Elementen  lucht en aarde.
Eigenschappen droog, afkoelend en licht.
Kwaliteiten  - kalmerend - stopt diarree - geeft slaap en inertie - zuivert het lichaam, elimineert toxinen - anti ontstekingsmiddel - trekt samen, vernauwd de bloedvaten;
Wrang zit in honing, brandnetel, nootmuskaat, sesam (zoet – bitter – wrang) onrijpe banaan, bonen, linzen, kool, aardappel, spruiten.
 


Wrang brengt je terug naar jezelf. Bij angst krijg je veel samentrekking, de bloedvaten vernauwen, men wordt bleek.